منطقه آزاد چابهار به عنوان بهشت سرمایه گذاری شرق ایران در زمینه تجارت، ترانزیت، کشاورزی و گردشگری با فرصت‌ها و انواع معافیت‌ها همچنین نزدیکی به بازار چندین میلیونی، در حال حاضر ظرفیت خوبی برای پذیرش سرمایه گذاران داخلی و خارجی شده است؛ در همین ارتباط خبرنگار اعزامی اقتصاد24 به چابهار با غلامرضا پناه، معاون اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد چابهار به گفتگو نشست که حاصل آن به شرح ذیل است:
* اولین محموله کالا‌های افغانستان به مقصد هند از طریق بندر چابهار صادر شد؛ این اقدام از چه زمانی آغاز شد و چشم انداز این همکاری در آینده از دیدگاه شما چگونه است؟
– یکی از مزیت‌های بندر چابهار بحث ترانزیتی بودن این بندر است که به لحاظ جغرافیایی می‌تواند منافع زیادی برای کشور ما داشته باشد. امروز برای هر تن کالایی که از ایران عبور کند می‌تواند 150 دلار عایدی برای کشور به همراه داشته باشد، بنابراین بحث کالا یکی از منابع بزرگ درآمدی است و چابهار دارای این مزیت بزرگ درآمدی است که امروزه کمتر از این مزیت به جهت استقرار نیافتن زیرساخت‌های اصلی استفاده می‌کنیم. از کشور‌های علاقه‌مند به ارتباط با ایران، کشور‌های افغانستان و هند هستند به طوری که افغانستان به دلیل آنکه به دریای آزاد راه ندارد برای آنکه بتواند خود را به دریای آزاد برساند باید از آب‌های ایران عبور کند. همچنین 10 کشور دیگر هم هستند که به آب‌های آزاد راه ندارند که مسیر آن‌ها می‌تواند بندر چابهار باشد که این‌ها مواردی است که می‌تواند فرصت‌های بالقوه‌ای باشد که با ایجاد زیرساخت‌ها مسیر و محل گذر کالا‌های کشور‌ها باشد. البته هند هم برای دسترسی به افغانستان و آسیای میانه نیاز به چابهار دارد بنابراین الزامات استفاده این کشور‌ها از چابهار یک مسیر اصلی است و به عنوان مطلوب‌ترین و اقتصادی‌ترین مسیر بشمار می‌آید و طبیعتا منافع آن برای کشور ما از محل عوارض حاصل از ترانزیت و اشتغالزایی است.
* به دلیل اینکه بین پاکستان و هند از گذشته درگیری‌های سیاسی همواره وجود داشته است آیا پاکستان معترض این مسئله نشده و آیا همکاری ایران با هند تضاد منافعی با اسلام آباد ایجاد نمی‌کند؟
– ما پذیرفته ایم که با همه همسایگانمان رابطه مسالمت آمیز داشته باشیم. پاکستان هم دارای بندر گوادر است و در آن هم یک ظرفیتی مشابه ظرفیت بندر چابهار وجود دارد که امروزه کشور چین هم در بندر گوادر سرمایه گذاری کرده است بنابراین برای ما هم یک رقابت‌هایی در عین رفاقت وجود دارد؛ به عبارت دیگر هم پاکستان نیاز به همکاری چابهار دارد و هم چابهار به همکاری با پاکستان نیاز دارد، بنابراین فارغ از اینکه کشور‌ها چه خصومت‌هایی با هم دارند ما رابطه تجاری و اقتصادی خود را با همه کشور‌ها حفظ می‌کنیم.
* بندر چابهار ظرفیت خوبی برای ترانزیت کالا است. چه برنامه‌هایی غیر از همکاری تازه با افغانستان درنظر دارید و فکر می‌کنید چه تعداد کشور بتوانند از ظرفیت این بندر در جهت انتقال کالا و خدمات خود استفاده کنند؟
– در صورتی که خط راه آهن ما برقرار شود و بتوانیم کالا را بعد از ورود به بندر از طریق ریل به مرز سرخس برسانیم طبیعتا برای کشور‌های آسیای میانه مطلوب‌ترین و اقتصادی‌ترین مسیر چابهار خواهد بود و اگر زیرساخت‌های لازم فراهم شود می‌توان نقش بسیار موثرتری در منطقه داشته باشیم.
* ارتباط چابهار با هند و چین در چه حوزه‌هایی است؟
– یکسری توافقات با چینی‌ها داریم در بحث پتروشیمی صورت گرفته است به طوری که با ایجاد شهرک پتروشیمی قرار است با ما همکاری کنند که البته هنوز اجرایی نشده و درحد تفاهم نامه است.
در بحث ارتباط با هندی‌ها نیز توافقاتی در پروژه‌های مختلف اعم از انرژی و تبدیل کارخانه‌های برنج صورت گرفته است. در حوزه بندر و اپراتوری بندر نیز یکی از اسکله‌ها را اجاره کرده اند و در حال فعالیت هستند؛ طبیعتا هندی‌ها نقش موثری می‌توانند در توسعه چابهار داشته باشند.
* چرا جابهار با وجود درآمد‌های اقتصادی ناشی از ترانزیت کالا از اولین امکانات زیرساختی مثل فرودگاه مناسب و راه آهن بی بهره است؟
– راه آهن که یک پروژه ملی است و عهده دار آن وزارت راه است. تمام تلاش‌ها به جهت ضرورت و نیاز چابهار انجام شده است، اما متولی این پروژه وزارت راه است که باید خودشان اقدامات لازم را انجام دهند که تا به حال 35 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. درباره فرودگاه نیز باید بگویم که یکی از نیاز‌های ضروری منطقه، فرودگاه است؛ فرودگاه فعلی یک فرودگاه نظامی است و اصلا جوابگوی این حجم از مسافر ورودی به چابهار نیست. البته یک زمینی از گذشته برای فرودگاه جدید جانمایی شده بود که باید برای مجوز‌های آن و اینکه آیا برای احداث فرودگاه جدید ضرورت هست یا خیر، مذاکراتی صورت گیرد. دلیل تاخیر در تاسیس فرودگاه جدید هم بحث‌هایی بود که پیرامون ضرورت این احداث وجود داشت. در نهایت قرار بود ضلع شرقی فرودگاه فعلی احداث شود و باند مشترک و ترمینال اختصاصی داشته باشیم که تا مرحله قرارداد پیش رفت و مراحل اجرایی شروع شد، اما به دلیل بحث‌های حاشیه‌ای به تاخیر افتاد که نهایتا دو هفته قبل وزیر راه مجوز احداث فرودگاه جدید در چابهار را صادر کرد و در حال عملیاتی کردن آن هستیم.
راه آهن و فرودگاه از اولویت‌های اصلی ما برای توسعه زیرساخت‌های چابهار است. البته فرودگاه را با جدیت با توجه به اینکه کارفرمای اصلی چابهار است حتما دنبال خواهیم کرد و قصد داریم آماده سازی فرودگاه چابهار را در سریع‌ترین زمان ممکن انجام دهیم و در این راه حتما از ظرفیت‌های بخش خصوصی برای اینکه فرودگاه مدرنی داشته باشیم استفاده خواهیم کرد.
* باتوجه به اینکه در سال‌های اخیر حجم سفر به چابهار زیاد شده است آیا درنظر دارید که ایرلاین اختصاصی برای این مسیر درنظر بگیرید؟
– برای خط ایرلاین اختصاصی هم مجوز‌های لازم صادر شده و فکر می‌کنم در اوایل بهار سال آینده این ایرلاین بتواند به صورت رسمی کار خود را آغاز کند.
* مناطق آزاد معمولا نسبت به مناطق همجوار خود یکسری مسئولیت‌های اجتماعی را ایفا می‌کند، مضاف بر اینکه برای چهره منطقه آزاد چابهار هم خیلی جالب نیست که در مجاروت این مناطق، مردمی زندگی کنند که از حداقل امکانات زندگی هم برخوردار نیستند. در مسئله مسئولیت‌های اجتماعی چه اقداماتی صورت داده اید؟
– توجه به مناطق همجوار همواره یکی از اولویت‌های اصلی ما در سازمان منطقه آزاد چابهار بوده است و تا جایی که بودجه و اعتبارات اجازه دهد در حوزه‌های آموزشی و بهداشتی فعالیت‌هایی داریم به طوری که 20 هزار هکتار زمین از طرف سازمان منطقه آزاد به دانشگاه و وزارت بهداشت اختصاص پیدا کرده است.
* وضعیت بیمارستان امام علی (ع) در داخل چابهار اصلا مناسب نبود و با مراجعه‌ای که به آنجا داشتم هم وضعیت بهداشتی بسیار نامناسبی داشت و هم فاقد امکانات بود به طوری که داروخانه داخل بیمارستان تنها سرنگ و سرم داشت و دارو که نیاز اصلی یک بیمارستان است را نداشت.
– بله وضعیت مناسبی ندارد. برای این بیمارستان هم در حال تجهیز بسیاری از دستگاه‌های مهم آنژیوگرافی یا دیگر دستگاه‌های کلیدی هستیم. در حوزه‌های آموزشی هم متناسب با امکانات خود کمک‌هایی به مدارس کرده ایم. همچنین همه بنگاه‌های اقتصادی و شرکت‌های بزرگ مانند پتروشیمی و فولاد که توان مالی خوبی دارند را موظف به انجام مسئولیت‌های اجتماعی می‌کنیم و برای آن‌ها شرط می‌گذاریم که هر شرکت بزرگی که قصد دارد از ظرفیت چابهار استفاده کند باید بخشی از محرومیت زدایی را در حوزه‌های مختلف تقبل کند تا بتوان با مدد این شرکت‌های بزرگ و خیرین بخشی از مشکلات مناطق همجوار مناطق آزاد را رفع کرد.
